1. Quá tập trung vào việc ghi nhớ từ vựng
Một lỗi phổ biến khi luyện thi phần Speaking là người học chỉ lo học từ mới mà quên cách dùng từ đó đúng ngữ cảnh. Dù vốn từ phong phú đến đâu, nếu không sử dụng đúng tình huống, câu nói vẫn sẽ không tự nhiên. Trong tiếng Anh, một số từ chỉ phù hợp với văn viết trang trọng, trong khi những từ khác lại thích hợp với giao tiếp hằng ngày hoặc trong môi trường học thuật.
???? Ví dụ: “utilize” thường thấy trong văn viết học thuật, nhưng trong giao tiếp hằng ngày bạn chỉ cần dùng “use” là đủ.
Cách khắc phục:
- Học từ vựng theo chủ đề cụ thể (như giáo dục, môi trường, công việc…) thay vì học rời rạc.
- Sử dụng từ điển uy tín như Cambridge để hiểu nghĩa sâu hơn và cách dùng trong ngữ cảnh.
- Ghi chú các cụm từ cố định hoặc câu mẫu, ví dụ: “I’m into…” để diễn tả sở thích.
- Xem phim, nghe podcast tiếng Anh và ghi chép lại những từ hoặc cụm từ thú vị.
2. Lạm dụng bài mẫu (sample) một cách thiếu hiệu quả
Một số bạn học IELTS thường chỉ đọc bài mẫu để tham khảo rồi bỏ qua, hoặc tệ hơn là học thuộc lòng toàn bộ câu trả lời để mang vào phòng thi. Điều này không chỉ dễ bị phát hiện mà còn làm bạn mất điểm vì thiếu tự nhiên và phản xạ thật.
???? Ví dụ: Một bài mẫu nói về việc “Describe a time you were late”, nếu bạn học thuộc lòng nhưng vào thi đề là “Describe a time you missed an appointment”, bạn có thể không ứng biến kịp.
Cách khắc phục:
- Chọn bài mẫu đúng tiêu chuẩn (theo thời gian và chủ đề), phù hợp với band điểm bạn nhắm tới.
- Không học thuộc, mà hãy học cách triển khai ý, sử dụng cụm từ hay, cách dẫn dắt và chuyển ý.
- Sau khi đọc bài mẫu, hãy tự viết lại hoặc nói lại theo cách của bạn, vẫn giữ cấu trúc nhưng dùng từ riêng.
3. Không nhận ra và sửa lỗi sai của bản thân
Tự luyện nói nhưng không biết mình đang sai ở đâu là một rào cản lớn trong quá trình cải thiện kỹ năng Speaking. Bạn có thể nói sai phát âm, ngữ pháp, hoặc diễn đạt lủng củng mà không nhận ra.
Cách khắc phục:
- Ghi âm lại bài nói của bạn, sau đó nghe lại và so sánh với các video mẫu band cao.
- Ghi chú lại những lỗi sai bạn nghe thấy hoặc nhận thấy (ví dụ: thiếu “s” ở động từ số ít).
- Nhờ bạn bè hoặc giáo viên hỗ trợ sửa lỗi và phản hồi.
4. Không có đủ ý tưởng để phát triển nội dung
Một trong những khó khăn lớn là thiếu ý tưởng khi được hỏi những chủ đề lạ hoặc khó. Dù bạn có vốn từ tốt và nói trôi chảy, nếu không có nội dung để trình bày thì bài nói sẽ trở nên nhạt nhòa.
Cách khắc phục:
- Luyện tập hàng ngày bằng cách trả lời câu hỏi theo chủ đề cụ thể (ví dụ: giáo dục, công nghệ, sức khỏe…).
- Tập brainstorm trước mỗi chủ đề, liệt kê 3–5 ý chính và ví dụ liên quan.
- Đọc thêm sách báo, xem video chủ đề xã hội để mở rộng kiến thức và ý tưởng.
Ví dụ: Với đề “Describe a historical event”, bạn có thể kể về ngày Quốc khánh, hoặc một sự kiện như Chiến tranh thế giới thứ hai nếu bạn từng xem phim hoặc đọc báo về nó.
5. Không sử dụng từ đệm (filler words)
Trái với việc dùng quá nhiều từ nối hay từ đệm, một lỗi phổ biến khác trong phần thi nói IELTS là không sử dụng filler words chút nào. Điều này thường xảy ra với những bạn mới bắt đầu luyện nói hoặc chưa quen với phong cách giao tiếp tiếng Anh tự nhiên. Việc không dùng filler có thể khiến phần thi của bạn trông cứng nhắc, thiếu tự nhiên, đồng thời ảnh hưởng đến điểm Fluency & Coherence.
Cách khắc phục:
- Thay vì sử dụng nhiều tiếng “ừm”, “à” hoặc im lặng dài, bạn nên thêm vào những từ đệm như well, you know, like, I mean để tạo cảm giác thoải mái và tự nhiên hơn. Đây cũng là cách mà người bản xứ thường sử dụng khi trò chuyện.
- Bên cạnh đó, hãy nhớ kết hợp dùng các từ nối (linking words) như so, finally, therefore để liên kết các ý, tuy nhiên đừng quá lạm dụng, tránh rơi vào lỗi dùng quá nhiều từ nối.
6. Lặp lại câu hỏi mà không paraphrase
Khi luyện thi IELTS Speaking, hẳn bạn đã nghe nhiều về việc nên diễn đạt lại câu hỏi (paraphrase) khi trả lời. Tuy nhiên, rất nhiều thí sinh vẫn mắc lỗi trả lời y nguyên câu hỏi mà không thay đổi cách nói, điều này làm bài thi trở nên nhàm chán và mất điểm trong phần sử dụng ngôn ngữ linh hoạt.
Ví dụ:
Giám khảo hỏi: What do you usually do in your free time?
Thí sinh trả lời: I usually do free time activities like watching movies.
Câu trả lời trên chỉ lặp lại câu hỏi mà không có sự biến đổi nào, làm giảm điểm về từ vựng và ngữ pháp.
Cách khắc phục:
- Thay đổi chủ ngữ: Watching movies is my favorite pastime when I’m free.
- Dùng dạng từ khác: I enjoy spending my leisure time watching films.
- Thay đổi cấu trúc câu: In my free time, I often watch movies.
Ngoài ra, việc dùng các từ đồng nghĩa để diễn đạt lại câu hỏi cũng rất quan trọng. Trong phần thi IELTS Speaking part 2, bạn nên bắt đầu bài nói bằng cách paraphrase câu hỏi và thêm các cụm từ tự nhiên hơn để gây ấn tượng, chẳng hạn: thay vì nói I’m going to talk about a time when…, bạn có thể bắt đầu bằng A few years ago… hoặc Once upon a time… như đang kể một câu chuyện thú vị.
Để tăng vốn từ vựng và khả năng paraphrase, bạn có thể sử dụng các công cụ từ điển trực tuyến như thesaurus.com để tìm các từ đồng nghĩa, trái nghĩa và tổng hợp chúng khi học từ mới.
7. Sử dụng hạn chế các thì hoặc sai sót khi chia thì trong tiếng Anh
Chia thì trong tiếng Anh luôn là một thử thách lớn với nhiều người học tiếng Việt, bởi trong tiếng Việt không có sự phân biệt rõ ràng về thì như tiếng Anh. Do đó, việc sử dụng sai hoặc chỉ dùng một vài thì phổ biến là lỗi rất thường gặp.
Trong kỳ thi IELTS Speaking, để đạt điểm cao, bạn không chỉ cần sử dụng đúng các thì mà còn nên linh hoạt kết hợp nhiều thì khác nhau như thì hiện tại đơn, thì quá khứ, thì hiện tại hoàn thành,… Việc này thể hiện khả năng ngữ pháp tốt và sự đa dạng trong cách sử dụng ngôn ngữ – một tiêu chí quan trọng được giám khảo đánh giá kỹ lưỡng.
Cách khắc phục: Để cải thiện kỹ năng chia thì, cách tốt nhất vẫn là luyện tập thường xuyên, rèn cách chia động từ chính xác và phát âm rõ ràng, nhất là các động từ có đuôi -ed khi chia ở thì quá khứ. Không có mẹo nào thay thế cho việc luyện tập đều đặn và có hệ thống.
